การวางเกมยุทธศาสตร์ในการสร้างสุขภาพ เป็นส่วนหนึ่งของงานบริการสุขภาพทั้ง 4 ด้านของกระทรวงสาธารณสุข โดยประยุกต์แนวทางจาก Balance score card โดยสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดบึงกาฬ มาจัดกลุ่มเป็น กลุ่มยุทธศาสตร์ส่งเสริมและป้องกันโรค กลุ่มพัฒนาระบบบริการสุขภาพ กลุ่มบุคลากรเก่ง ดี มีควมสุข และพัฒนาบริหารจัดการ ในแต่ละกลุ่มยุทธศาสตร์ ควรกำหนดแนวคิดวางเป้าหมายหลัก และเป้าหมายรอง โดยเป้าหมายหลัก ควรมีลักษณะ SMART GOALs มีความเฉพาะเจาะจง (Specific) วัดผลได้ (Measurable) สามารถบรรลุผลได้ (Achievable) สอดคล้องกับความเป็นจริง (Realistic) สามารถทำได้เร็ว ได้ประโยชน์ในวงกว้าง มีความโดดเด่น และมีความยั่งยืน แนวคิดการกำหนดยุทธศาสตร์(Strategic Development Thinking) ที่สามารถสรุปได้ดังนี้
1.ศึกษาบริบท สภาพแวดล้อม วิเคราะห์รากเหง้าปัญหา
2.กำหนดเป้าหมาหลัก รอง สภาพปัญหาสอดคล้องผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย
3.กำหนดเทคนิคการแก้ไขปัญหาเพื่ออนาคต
4.วางเป้าหมาย ผลผลิต ผลลัพธ์
5.วางแนวทางปฏิบัติ ตามภารกิจ กำหนดระยะเวลา
6.วางแผนปฏิบัติ ให้หมาะสมกับเป้าหมายที่จะบรรลุผลสำเร็จ
7.สรุป กำหนดปัจจัยแห่งสำเร็จ และปัจจัยเสี่ยงพร้อมข้อเสนอแนะแนวทางแก้ไข
ซึ่ง สามารถเขียนเป็นบทการศึกษาแผนและจัดทำยุทธศาสตร์ พอสังเขป ดังนี้
บทที่ 1 บทนำ
- วางเป้าหมายหลัก ผลลัพธ์สุดท้าย อดีตรัฐบาล กำหนดตามพรบ.? ทำมา หน่วยงานใดทำ ผลเป็นอย่างไร เชิงประจักษ์ ... ผลพัฒนาตามภาพ... แม้จะทำ..... แต่สังเกตว่า... น่าสนใจ. เร็ว? วงกว้าง? คุณค่าเด่นชัด? ยั่งยืน? ...เก็บข้อมูลแล้วพบว่าควรพัฒนาอะไร ...หลักฐานรองรับคือ... อธิบายรากเหง้าปัญหาที่ผ่านมา ที่มาเป้าหมายหลัก และสรุปบทที่ 2 ความท้าทายสู่อนาคต
>ชี้ให้เห็นปัญหา >รากเหง้าไม่บรรลุ >ให้เห็นภาพฝัน
>สถานการณ์ที่ได้มา >มีStakeholders :STHD เกี่ยวข้องอย่างไร> ปัญหาที่เผชิญ (การวิเคราะห์อาจใช้/ไม่ใช้SWOT หรือ7S อื่นๆ(แผนภูมิก้างปลา/Mind Map) แต่ต้องFucusที่รากเหง้าปัญหาซึ่งต้องใช้เวลาแต่จะได้วิธีแก้ไข้ที่ต้นตอปัญหา)
>มีเครื่องมือ เทคนิคอะไรแก้ไข จะนำมาใช้ประโยชน์ ไปสู่เป้าหมายย่อยๆ(รอง)ช่วยส่งเป้าหมายหลัก(บทนี้ ยังไม่สามารถกำหนดเป้าหมายย่อย บอกแค่เทคนิคแก้ไข)
บทที่ 3 นำสู่เป้าหมาย ผลผลิต ผลลัพธ์
การพัฒนา....สำเร็จบรรลุได้ ..อ้างเทคนิคจากบทที่ 2.... ให้เกิดประโยช์สูงสุด จำเป็นใช้เป็นไป ตามเกี่ยวข้อง ......เกี่ยวข้องแผน... ? แผนพัฒนา 20ปี/แผน12 ประเทศ กระทรวง นโยบายผู้บริหาร รมต. ปลัดกระทรวง? ตามประเด็น เป้าหมายที่บรรลุ
- เป้าหมาย ผลผลิต ผลลัพธ์
- ทิศทางGame plan 4s เร็ว ประโยชน์วงกว้าง เด่นชัดวัดประเมินได้ และยั่งยืน
เขียนเป็นFlow chart
บทที่4 แนวทางปฏิบัติ
- แจงแนวทาง วิธีการ ของGame plan กำหนดระยะเวลาแต่ละภารกิจ (ความพิสดารของแผนไม่สามารถทำสำเร็จระยะเวลาอันสั้น จึงใช้ระยะเวลาแบ่งเป็นช่วง ระยะเวลาอันสั้นเป็นเพียงส่วนหนึ่งของเกมแพลน)
บทที่ 5 แผนปฏิบัติ
- กำหนดแผนตามประเด็น การกำหนดวิธีแก้ไขได้มาจากการแก้ปัญหาของ STH ให้มีลำดับพัฒนา 1ปี 2ปี 3ปี แต่ละปีให้สอดคล้องกันเป็นเหตุเป็นผล ข้อเสนอโครงการมีความเหมาะสม(ใช้หลัก ACCORD Framework) เพราะว่า…
• Advantage = ช่วยให้ stakeholders สามารถทำ…ได้ง่ายและรวดเร็วกว่าเดิม หรือ ขยายผลได้ไกลกว่าเดิม
• Compatible = ง่ายต่อการนำไปใช้เนื่องจากสอดคล้องกับของเดิมที่มี หรือ สอดคล้องกับพฤติกรรมที่เป็นอยู่ของผู้ใช้งานและ/หรือ ของประชาชน โดยสามารถ Demonstrate โดย...
• Complexity = ง่ายต่อการนาไปใช้เพราะกระบวนการไม่สลับซับซ้อน โดยสามารถ Demonstrate โดย....
• Observability = คุณประโยชน์ มีความเป็นรูปธรรม ซึ่งมีภาพคือ…และ
สามารถประมาณการได้จาก…
• Risk-Manageability = มีความเสี่ยงอยู่บ้าง แต่สามารถบริหารจัดการได้ ซึ่งความเสี่ยงเหล่านี้ ประกอบด้วย…และ บริหารได้โดย…
• Divisibility = สามารถ “สร้างผลพลอยได้” ในด้านอื่นๆ ซึ่งประกอบด้วย…
กำหนดผู้รับผิดชอบ Orchestrate การทำงานในภาพรวม ติดตาม ประเมินผล และพัฒนาอย่างต่อเนื่อง
กำหนดกิจกรรมในระยะต่อไป ให้
สรุป
- จากภาพฝัน สรุปทำตามGame planได้อย่างไรถึงสำเร็จ
- ปัจจัยแห่งความสำเร็จ และ
- บริหารความเสี่ยงที่จะเกิดกับSTH อาจจะมีผลกระทบต่อโครงการ
หวังเป็นอย่างยิ่งว่า แนวทางการวางเป้าหมายหลักที่มีความยาก ๆ หรือพิสดาร จำเป็นต้องเขียนเป้าหมายรอง ๆ ที่แบ่งย่อยให้ที่ยาก ๆ ทำได้ง่ายขึ้น (ทำน้อยแต่ได้มาก) บทความเขียนนี้ จะมีประโยชน์ต่อการนำไปใช้สร้างแนวทางคิดยุทธศาสตร์ของท่านองค์กรหรือหน่วยงานท่าน ไม่มากก็น้อย
