การบรูณาการภารกิจกลุ่มงานใน “หมู่บ้านจัดการสุขภาพ”
หลักการและความเป็นมา
ด้วย
โครงสร้างบุคลากรของสำนักงานสาธารณสุขจังหวัด ตามระเบียบของกระทรวงสาธารณสุข มีการจัดแบ่งกลุ่มงานตามภารกิจ
มีกลุ่มงานหลายกลุ่มงานที่ภารกิจต้องปฏิบัติเชื่อมโยงกัน และต้องร่วมกันดำเนินงาน แต่ด้วยภารกิจตามตัวชี้วัดตามนโยบายของกระทรวงในการเน้นให้มีการขับเคลื่อนทั้งประเทศ
ในการแก้ไขปัญหา แต่บางบริบทพื้นที่จังหวัดอาจมีปัญหาน้อยหรือไม่มีปัญหาก็ได้ อดีตการปฏิบัติงานยังมีการแบ่งภารกิจตามตัวชี้วัดมาโดยตลอด
ดังนั้น การขับเคลื่อนบางประเด็นที่มีความสัมพันธ์สอดคล้องกันควรมีการบูรณการกัน
เพื่อบรรลุเป้าหมาย ลดภาระงบประมาณ ลดอัตรากำลังคนหรือใช้กำลังคนอย่างคุ้มค่า
เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างกลุ่มงาน
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด
สร้างแนวคิดหมู่บ้านจัดการสุขภาพ โดยให้มีการขับเคลื่อนในประเด็นหลัก
เพื่อให้แต่ละกลุ่มงานที่เกี่ยวข้องร่วมกันวางแผน ติดตาม ออกแบบเครื่องมือ และประเมินผล
ร่วมกัน กำหนดตัวชี้วัดร่วมกัน เรียกได้ว่า “ตัวชี้วัดบูรณาการ”
แนวนโยบายกระทรวงปี 2564
ประกอบด้วย 4 ด้านความเป็นเลิศ 15 แผนงาน 42 โครงการ จังหวัดบึงกาฬ จำเป็นต้องรับสนองนโยบายและกำหนดปัญหาที่สำคัญตามบริบทของพื้นที่
เพื่อใช้เป็นประเด็นหลักในการร่วมกันจัดการแบบมีส่วนร่วมอย่างบูรณาการ
พบว่ารอบปีที่ผ่านมา ปัญหาสำคัญคือ กลุ่มโรคไม่ติดต่อ เบาหวานความดัน
และกลุ่มอนามัยแม่และเด็ก ซึ่งเป็นประเด็นปัญหาระดับจังหวัด ดังนั้น
หมู่บ้านจัดการสุขภาพ นอกจากจะกำหนดขั้นตอนสร้างความเข้มแข็งในการจัดการแล้ว
ต้องนำประเด็นปัญหาระดับจังหวัดมาขับเคลื่อน
ซึ่งสอดคล้องเป็นนโยบายของกระทรวงด้วย
ตามภาพที่ 1
ภาพที่ 1 กรอบแนวทางการดำเนินงานหมู่บ้านจัดการสุขภาพ 5G จังหวัดบึงกาฬ
จะเห็นได้ว่า ผู้มีส่วนได้เสียหลัก ๆ คือ อสม.และเจ้าหน้าที่สาธารณสุข ซึ่งประชาชนหรือประชากรในหมู่บ้านนั้น ๆ จะมีส่วนร่วมในกระบวนการแก้ไขปัญหาในหมู่บ้านจัดการสุขภาพ อย่างเป็นขั้นตอน ซึ่งรายละเอียด 8 ขั้นตอน เมื่อสร้างความเข้มแข็งของชุมชนหรือหมู่บ้านได้ ประเด็นปัญหาที่เกิดในชุมชนหรือประเด็นปัญหาเพื่อการขับเคลื่อนระดับประเทศ เมื่อลงสู่ในพื้นที่หรือการนำไปปฏิบัติของบุคลากรเจ้าหน้าที่จะง่ายขึ้น เร็วขึ้น เป็นไปในวงกว้าง สร้างความยั่งยืน ส่วนการบูรณาการระดับจังหวัดจะทำอย่างไร จำเป็นต้องเริ่มจากแนวความคิด(Mindset) ผู้จัดทำแผนและผู้ติดตามแผนงาน เริ่มจากการจัดทำแผนยุทธศาสตร์นั่นเอง ขอยกตัวอย่างการจัดแบบภารกิจความรับผิดชอบของเจ้าหน้าที่สำนักงานาธารณสุขจังหวัด ดังนี้
เส้นทางการจัดแบ่งภารกิจติดตามดูแลบุคคลกลุ่มเสี่ยงและผู้ป่วย
นโยบายจังหวัด ...เจ้าหน้าที่กลุ่มงาน àอำเภอ à กำหนดตำบล à กำหนดหมู่บ้าน à กำหนดคุ้มละแวก à กำหนดหลังคาเรือน àกำหนดบุคคล
บทบาทภารกิจเจ้าหน้าที่กลุ่มงาน
1.ทุกอำเภอ จะมีเจ้าหน้าที่จากทุกกลุ่มงานดูแล บุคลากร 1 คนอาจดูแล 2-3 อำเภอ
2.สร้างเครื่องมือในการติดตาม เฝ้าระวังพฤติกรรมสุขภาพและการป้องกันโรค (บทบาทรักษาพยาบาลเป็นหน้าที่หน่วยบริการโดยตรง) ผ่านแอปพลิเคชั้นพฤติกรรมสุขภาพ
3.สนับสนุนให้เกิดการเรียนรู้การใช้สมาร์ทโฟน(เริ่มต้น) ในการศึกษาข้อมูลและบันทึกข้อมูลพฤติกรรมสุขภาพตนเองตามประเด็นปัญหาจังหวัด(ในโอกาสต่อไปจะเป็นปัญหาของหมู่บ้านนั้นๆ)
4.พัฒนาให้สมาร์ทโฟนของกลุ่มเสี่ยงสามรถแลกเปลี่ยนเรียนรู้หรือเชื่อมต่อ วัดระดับพฤติกรรมระหว่างกันได้ เมื่อต่างฝ่ายยินยอม เพื่อกระตุ้นการสร้างพฤติกรรมสุขภาพ นั้น ๆ เช่นการกินหวาน รสมัน รสเค็ม หรือการออกกำลังกาย สร้างเป็นกลุ่มดูแลสุขภาพและแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันเมื่อเปิดบลูทูธเชื่อมต่อ
ผู้เขียนเชื่อว่าแนวทางนี้
จะเป็นการสร้างนวัตกรรมด้านการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพโดยใช้เครื่องมือที่ทันสมัย
ประกอบกับการดำเนินงานในหมู่บ้านจัดการสุขภาพ 8 ขั้นตอน และนำไปสู่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมสุขภาพ
อย่างรวดเร็ว เป็นไปในวงกว้างจากการเชื่อมต่อ สามารถวัดผลประเมินได้น่าจะมีความโดดเด่น
และเป้าหมายท้าทายมากในเรื่องของการใช้เทคโนโลยีในประชากรไทยชุมชนบท จะสามารถช่วยสร้างความยั่งยืนในการดูแลสุขภาพ
